Türk Hukukunda, boşanma davası çekişmeli ve çekişmesiz olarak ikiye ayrılmaktadır. Çekişmeli boşanma davası; boşanma davasında tarafların bir tanesi eşinden boşanmak isterken, diğer taraf, yani boşanmak isteyen tarafın eşi boşanmak istemiyorsa bu dava türüne ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI denir. Her iki tarafta boşanmak istiyorsa, yukarıda açıkladığımın tersi olarak ÇEKİŞMESİZ BOŞANMA DAVASI olarak nitelendirilir.

 

Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemeleri 09.03.2003 tarihli Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair Kanun ile birlikte özel olarak kurulmuş mahkemelerdir. Boşanma davası her zaman, davanın açıldığı yerin ilgili Aile Mahkemesi Hakimliğinde görülür.

 

Boşanma davalarında yetkili mahkeme ise, boşanma davasının hangi yerdeki aile mahkemesinde görüleceğidir. Medeni Kanunun 168. maddesinde; “Boşanma davalarında yetkili mahkeme, eşlerden (taraflardan) birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.” şeklindedir. Şöyle ki, davacı taraf boşanma davasını ya tarafların birinin yerleşim yerine bağlı aile mahkemesinde ya da taraflar davadan önce son defa 6 aydan beri birlikte oturdukları yere bağlı aile mahkemesinde açması gerektiğidir. Son 6 aydan beri birlikte oturdukları yerin mahiyeti; tarafların boşanma davasından önce fiili olarak ayrı yaşadığı durumlar için oluşturulmuştur. Kısaca davacı tarafın yetki konusunda, seçimlik hakkı mevcuttur.

 

A) Özel Boşanma Sebepleri

4721 Sayılı Türk Medeni Kanununa göre özel boşanma sebepleri 5 maddede düzenlenmiştir:

 - Zina

 - Hayata kast

 - Pek kötü veya onur kırıcı davranış

 - Suç işleme

 - Haysiyetsiz hayat sürme

 - Terk

 - Akıl hastalığı 

 

Yukarıdaki bu durumlar yasada boşanma sebebi olarak düzenlenmişlerdir. Özel sebepler sınırlı sayıdadır. Yasada belirlenen olay ve koşullara uymayan hiçbir durum boşanma sebebi sayılamaz.

 

B) Genel Boşanma Sebepleri

Genel boşanma sebepleri 421 Sayılı TMK\' nın 166. maddesinde düzenlenmiştir : 

 - Evlilik birliğinin sarsılması

- Anlaşmalı Boşanma

 - Eylemli ayrılık sebebiyle boşanma

Yasa koyucu hakime ayrıntılar ile gösterilmeyen bir çok durumdan dolayı boşanma kararı verebilme olanağı vermiştir. Eşler arasında meydana gelen olayın evlilik birliğini temelinden sarsıp sarsmadığını hakim takdir edecektir.

 

 A) Mutlak Boşanma sebepleri

               

Bir olay evlilik üzerindeki etkisine bakılmaksızın boşanma hakkını verebiliyorsa ortada mutlak boşanma sebebi var sayılır.

4721 Sayılı TMK\' nın düzenlediği mutlak boşanma sebepleri şunlarıdır :

 - Zina

- hayata kast

- Pek kötü ve onur kırıcı davranış

- Terk

 - Anlaşmalı boşanma

 - Eylemli ayrılık sebebiyle boşanma

Boşanma sebebi olarak gösterilen maddi olayın (zina, terk vb.) varlığının kanıtlanması durumunda kadın veya erkek kusursuz eşin açmış olduğu davada bu olayın evlilik birliğinin etkisine bakılmaksızın boşanma kararı verilmelidir.

 

B) Nisbi Boşanma Sebepleri

 

Yasada boşanma sebepleri olarak gösterilen olgunun açılmış davada kanıtlanmış olması boşanma kararı verilmesi için yeterli olmuyorsa ortada bir nisbi boşanma sebebi vardır. Bu olgunun evlilik birliğine olan etkisine bakılacaktır. Bu olgu karşısında ortak yaşamı sürdürmenin beklenilmemesi şarttır.

4721 Sayılı TMK\' nın düzenlediği nisbi boşanma sebepleri şunlardır:

- Suç işleme

 - Haysiyetsiz hayat sürme

 - Akıl hastalığı

 - Evlilik birliğinin sarsılması.

 

 

Tenfiz , yabancı mahkeme kararının , Türk Mahkemeleri tarafından uygulanabilir  (icra edilebilir ) kabul edilmesidir. Aile Mahkemesinin verdiği tenfiz kararı kesinleştikten sonra yabancı mahkemenin verdiği boşanma kararının Türk Hukukunca uygulanabilmesi ve nüfus kayıtlarına boşanmanın işlenebilmesi mümkün olur.

 

Tenfiz davasında aile mahkemesi görevlidir. Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde Aile Mahkemesi sıfatına sahip asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkemeler ise tenfiz davasında davalı olan kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri , Türkiye’de yerleşim yeri yoksa geçici yerleştiği yer mahkemesinden , o da yoksa Ankara , İstanbul veya İzmir mahkemelerinin birinden istenebilir.

 

Tenfiz davası dilekçesinde şu evraklar dava dilekçesine eklenir :

-Yabancı mahkeme ilamının o ülke makamlarınca usulen tasdik edilmiş aslı veya ilamı veren yargı organı tarafından tasdik edilmiş örneği ve onanmış tercümesi

-İlamın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen tasdik edilmiş yazı veya belge ile onanmış tercümesi

 

Tenfiz Davasının Şartları

 

1)Ortada Yabancı Mahkeme Kararı Bulunmalıdır

Dava konusu boşanma kararı , mahkeme kararı niteliğinde olmalıdır. Bunun anlamı taraflar hakkında verilen boşanma kararı yabancı ülkenin mahkemesince verilmiş olmalıdır. Eğer boşanma kararı , kilise , belediye , valilik , kaymakamlık gibi mahkeme olmayan organlarca verildi ise bu boşanma kararına dayanarak tenfiz kararı verilemez.

 

2)Yabancı Mahkeme Kararı Kesinleşmiş Olmalıdır

Tenfiz kararı verilebilmesi için yabancı mahkeme kararının kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi eklenir. Bu yazı veya belgede apostil şerhi yeterlidir.

 

3)Yabancı Mahkeme Kararı Kamu Düzenine Aykırı Olmamalıdır

Yabancı Mahkeme kararı , Türk Hukuk düzeninin temelini teşkil eden kendisinden vazgeçilemeyecek değerlerin ihlal etmemelidir. Böyle bir yabancı boşanma kararı hakkında tenfiz kararı verilemez. Buna örnek olarak yabancı mahkeme kararında  anayasada düzenlenen hak ve özgürlüklerin  , adil yargılanma ve savunma hakkının , genel ahlaka ve Türk hukuk düzenin temeli sayılan ilkelerin dikkate alınmaması halinde sözkonusu yabancı karar hakkında tenfiz kararı verilemez.

 

4)Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Bulunmalıdır

-Türkiye Cumhuriyeti ile ilamın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşmanın bulunması halinde tenfiz kararı verilebilir.

-Bunun dışında Türkiye Cumhuriyeti ile ilamın verildiği devlette Türk Mahkemelerinden verilmiş ilamların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün bulunması durumunda da tenfiz kararı verilebilir.

-Bunun dışında Türkiye Cumhuriyeti ile ilamın verildiği devlette Türk Mahkemelerinden verilmiş ilamların tenfizini mümkün kılan fiili uygulamanın bulunması halinde de tenfiz kararı verilebilir.

 

5) İtiraz edilmemiş olmalıdır

-Tenfiz davasının davalısının yabancı mahkemeye usulune uygun bir şekilde çağrılmadığı ile ilgili Türk Mahkemesine itiraz etmemiş olmalıdır.

- Tenfiz davasının davalısının yabancı mahkemede usulüne uygun bir şekilde temsil edilmediğine ilişkin Türk Mahkemesine itiraz etmemiş olmalıdır.

- Tenfiz davasının davalısının yabancı mahkemede kanunlara aykırı şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmedine ilişkin Türk Mahkemesine itiraz etmemiş olmalıdır.

 

Yukarıda zikredilen üç konu hakkında tenfiz davasının görüldüğü Türk Mahkemesine itiraz edilmemiş olmalıdır. Eğer bu üç konu hakkında itiraz edilirse hakim tenfiz davasının reddine karar verecektir.